शीर्ष दूध उत्पादक जाती महाराष्ट्रासाठीमहाराष्ट्र हे भारतातील एक प्रमुख दुग्ध उत्पादक राज्य आहे. राज्य सरकार आणि विविध संस्था शेतकऱ्यांना उत्तम दर्जाचे दूध उत्पादन घेण्यासाठी विविध उपक्रम राबवत आहेत. यासाठी उच्च दूध उत्पादक क्षमता असलेल्या जनावरांच्या जातींची निवड अत्यंत महत्त्वाची आहे.
महाराष्ट्रासाठी काही प्रमुख दूध उत्पादक जाती खालीलप्रमाणे आहेत:
- गाय: गीर, साहीवाल, होल्स्टीन-फ्रिझियन, जर्सी, रेड सिंधी, थारपारकर, गावळी, खिल्लार, देवणी, रेड कांधारी
- म्हैस: मुर्रा, मेहसाणा, जाफराबादी, नागपूरी, पंढरपुरी
या जातींच्या जनावरांची दूध उत्पादन क्षमता, दूधाची चरबी, दूधाचा रंग आणि दूधाची चव इत्यादी गुणधर्म वेगवेगळे आहेत. शेतकऱ्यांनी आपल्या क्षेत्रातील हवामान, चारा उपलब्धता आणि बाजारपेठेची मागणी या सर्व गोष्टींचा विचार करून जनावरांची जात निवडावी.
वाचा: Dairy Business | देशी जातीच्या ‘या’ गायी देतात भरपूर दूध, शेतकऱ्यांना होईल मोठा नफा; जाणून घ्या
महाराष्ट्रातील दूध उत्पादन क्षमता
महाराष्ट्राची एकूण दूध उत्पादन क्षमता 14300 हजार टन आहे (2021-22). यापैकी गायींच्या दूधाची उत्पादन क्षमता 52%, तर म्हशींच्या दूधाची उत्पादन क्षमता 48% आहे. महाराष्ट्रात जनावरांच्या एकूण संख्या 8.52 कोटी आहे. यापैकी गायींची संख्या 4.72 कोटी आहे, तर म्हशींची संख्या 3.80 कोटी आहे.
उच्च दूध उत्पादक जातींचे फायदे
- जास्त दूध उत्पादन
- चांगल्या दर्जाचे दूध
- रोगप्रतिकारशक्ती जास्त
- चाराचे व्यवस्थापन सोपे
- बाजारपेठेत जास्त मागणी
- जास्त उत्पन्न
शेतकऱ्यांसाठी काही सुचवण्या
- उच्च दूध उत्पादक जातींची जनावरे खरेदी करा.
- जनावरांना पोषक आहार द्या.
- जनावरांची स्वच्छता आणि आरोग्य राखा.
- जनावरांना नियमितपणे पशुवैद्यकीय तपासणी करा.
- दूध उत्पादक सहकारी संस्थांशी जोडले जा.
महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांनी उच्च दूध उत्पादक जातींची जनावरे खरेदी करून आणि त्यांची योग्य काळजी घेऊन दूध उत्पादनात वाढ करून आपले उत्पन्न वाढवून घ्यावे.
आणखी काही टिप्स:
- जनावरांना चांगल्या दर्जाचे चारा द्या. यासाठी तुम्ही हायब्रीड चारा, नगदी पिकांची अवशेषे, चारा घास आणि चारा आघाडी इत्यादींचा वापर करू शकता.
- जनावरांना स्वच्छ आणि पुरेसे पाणी पाजा.
- जनावरांना नियमितपणे व्यायाम करा.
- जनावरांना उन्हापासून आणि वारापासून संरक्षण द्या.
- जनावरांना वेळीच पशुवैद्यकीय उपचार करा.
दूध उत्पादन एक लाभदायक व्यवसाय आहे. शेतकऱ्यांनी योग्य नियोजन आणि व्यवस्थापन करून दूध उत्पादनातून चांगले उत्पन्न मिळवून घ्यावे.
मी E-शेतकरी आता टेलीग्राम आणि व्हाट्सअँप वर जॉइन करण्यासाठी येथे क्लिक करा आणि ताज्या व महत्त्वाच्या बातम्या मिळवा.
आजच ताज्या बातम्यांसाठी मी E-शेतकरी मोबाईल अ‍ॅप डाऊनलोड करा; येथे क्लिक करून डाउनलोड करा..
हेही वाचा:
- Lemon Farming | शेतकऱ्यांनो कमी खर्चात बंपर नफा कमवायचाय? तर आजच ‘अशा’ पध्दतीने करा लिंबू शेती, मिळेल बंपर नफा
- Sugar Rate | ऊस दरवाढीसाठी शेतकरी संघटनेचे नेते राजू शेट्टी कोल्हापुरात करणारं आंदोलन; शेतकऱ्यांच्या मालाला मिळेल का योग्य भाव?
-
-
-
-
-
