Banana Crop | केळी पिकात भरघोस उत्पन्न हवंय? तर ‘अशा’ पद्धतीने लागवड करून करा व्यवस्थापन
आपल्या देशातील फळांमध्ये केळीला एक प्रमुख स्थान आहे. पूर्व उत्तर प्रदेशात त्याची लागवड सध्या वाढत आहे.
Banana Crop | केळीचे फळ (Banana fruit) पौष्टिक असते. त्यात फॉस्फरस आणि कॅल्शियमसारखी साखर आणि खनिज क्षार मुबलक प्रमाणात आढळतात. यामुळे मानवी शरीरास केळी (Banana) प्रचंड फायदेशीर ठरते. आपल्या महाराष्ट्रात देखील केळीची लागवड (Banana Cultivation) मोठ्या प्रमाणात केली जाते. आपल्या देशात केळीच्या 500 हून अधिक जाती पिकवल्या जातात. चला तर मग केळीची योग्यप्रकारे कशी लागवड केली जाते व केळीचे उत्पन्न कशाप्रकारे जास्त मिळवावे.
केळीसाठी योग्य लागवड
जमिनीत पुरेशी सुपीकता, ओलावा आणि पाण्याचा चांगला निचरा असेल तर केळीची लागवड अनेक प्रकारच्या जमिनीत करता येते. केळीच्या लागवडीसाठी कोणतीही माती योग्य बनवण्यासाठी मातीची रचना सुधारणे आवश्यक आहे. पाण्याचा निचरा करण्याची योग्य व्यवस्था असणे आवश्यक आहे. 4.5 ते 8.0 पीएच मूल्य असलेल्या जमिनीत केळीची लागवड करता येते. केळी लागवडीसाठी आदर्श तापमान 20 ते 30 अंश सेल्सिअस आहे. अति थंडी आणि अति उष्मा या दोन्ही केळीच्या झाडांसाठी हानिकारक आहेत. या लागवडीतून शेतकरी एका हेक्टरमध्ये 60 टन केळी पिकवू शकतात.
केळीचा खर्च व नफा
केळीबाबत असे म्हटले जाते की, त्याची योग्य लागवड केल्यास नफा अनेक पटींनी वाढतो. योग्य लागवडीसाठी रोप ते रोप यांच्यातील अंतर 6 फूट असावे असे सांगितले जाते. या अर्थाने, एका एकरमध्ये 1250 रोपे सहज आणि योग्यरित्या वाढतात. झाडांमधील अंतर योग्य असल्यास फळेही बरोबर व एकसारखी येतात. खर्चाचा विचार केला, तर तो एकरी दीड ते अडीच लाख रुपये येतो. विक्रीबाबत बोलायचे झाले, तर एक एकराचे उत्पादन तीन ते साडेतीन लाख रुपयांना विकले जाते. या संदर्भात वर्षभरात दीड ते दोन लाख रुपयांचा नफा होऊ शकतो.
जमीन तयार करणे
30 x 30 x 30 सेमी मी किंवा 45 x 45 x 45 सेमी. मी आकाराचे खड्डे 1.8 x 1.8 मीटर (बटू प्रजातींसाठी) किंवा 2 x 2 मीटर (उंच प्रजातींसाठी) अंतरावर खोदले जाते. खड्डा बुजविण्याचे काम मे-जूनमध्ये करावे. खोदल्यानंतर खड्डे 15 दिवस त्याच स्थितीत ठेवावेत. तीव्र सूर्यप्रकाशामुळे हानिकारक कीटक, बुरशी, जीवाणू आणि कीटक नष्ट होतात. खड्ड्यांच्या मातीत 20 किलो कुजलेले खत (कंपोस्ट), एक किलो अंड्यातील पिवळ बलक किंवा निंबोळी पेंड, 20 ग्रॅम फुरादान मातीमध्ये मिसळून खड्डा भरावा. समस्या असलेल्या मातीत या मिश्रणाचे गुणोत्तर बदलले जाऊ शकते, उदाहरणार्थ, आम्लयुक्त जमिनीत चुना, सोडियमयुक्त जमिनीत जिप्सम आणि वरील जमिनीत सेंद्रिय पदार्थ आणि पायराइट, मातीच्या गुणवत्तेत मोठी सुधारणा होते.
वाचा: Gac fruit farming| कधी ऐकले का गॅक फळ ? गॅक फळाची शेती करून शेतकरी नक्कीच होईल मालामाल…
कशी करावी लागवड
पॉलीथीन पिशव्यांमध्ये 8-10 इंच उंचीच्या टिश्यू कल्चरद्वारे तयार केलेली झाडे लागवडीसाठी योग्य आहेत. पॉलिथिनची पाकिटे धारदार चाकूने किंवा ब्लेडने कापून वेगळी केली जातात आणि झाडे बाहेर काढली जातात, मातीच्या गुठळ्या फुटू नयेत याची काळजी घ्यावी. आधीच भरलेल्या खड्ड्यांच्या मधोमध मातीच्या ढिगाऱ्याएवढा छोटा खड्डा करून रोप सरळ ठेवावे. पिंडीच्या सभोवतालची माती भरून झाडाच्या मुळांना इजा न करता चांगले गाडावे जेणेकरून सिंचन करताना जमिनीत खड्डे पडणार नाहीत. लागवड फार खोलवर करू नये.
अशा प्रकारे केळीचे पहिले पीक लागवडीनंतर 12-13 महिन्यांत मिळते. टिश्यू कल्चर पद्धतीने तयार केलेली झाडे प्रति झाड सरासरी 30-35 किलो उत्पादन देतात. पहिले पीक घेतल्यानंतर दुसऱ्या पिकात 8-10 महिन्यांत केळी पुन्हा येते. अशाप्रकारे 24-25 महिन्यांत केळीची दोन पिके घेता येतात, तर राइझोमपासून तयार केलेल्या झाडांना ते शक्य नसते.
मी E-शेतकरी आता टेलीग्राम आणि व्हाट्सअँप वर जॉइन करण्यासाठी येथे क्लिक करा आणि ताज्या व महत्त्वाच्या बातम्या मिळवा.
आजच ताज्या बातम्यांसाठी मी E-शेतकरी मोबाईल अ‍ॅप डाऊनलोड करा; येथे क्लिक करून डाउनलोड करा..
हेही वाचा:
